Bebeğinize isim seçerken AMAN dikkat !!!

Bebek bekleyen anne-babaların yaşadığı telaşlardan biri de bebekleri için isim seçimi.
Kimileri tercihlerini aile büyüklerinin isimlerinden yana kullanırken, kimileri de orijinalliğe, kimileri de Kur’an’da geçip geçmemesine dikkat ediyor.

Peki hadislerde çocuğun baba üzerindeki üç hakkından biri olarak belirtilen, çocuğa dini öğretmek ve vakti gelince evlendirmek kadar önemli sayılan isim koyma hususunda nelere dikkat etmek gerekiyor?

Çocuğa verilen ismin yalnız bu dünyada değil; ahirette de geçerli olduğunu unutmamak gerek. “Kıyamet gününde, kendi isimleriniz ve babalarınızın ismi ile çağrılacaksınız.” hadisi de çocuğa konulacak isimde özenli olunması gerektiği yönünde yorumlanıyor.

Ayrıca Peygamberimiz’in yalnız çocukların isimleriyle değil, yetişkinlerin isimleriyle de ilgilenerek kötü bulduğu bazılarını değiştirdiği biliniyor. Ancak sanılanın aksine, konacak ismi Kur’an’dan seçmek gibi bir zorunluluk bulunmuyor. Hatta seçilen ismin Kur’an’da geçen ancak pek de bir anlam ifade etmeyen kelimeler olmasındansa (‘üzerine’ anlamına gelen ‘Aleyna’ ismi gibi) halife ve sahabelerin isimleri arasından seçilmiş olması tavsiye ediliyor.

Samsun Müftüsü Hayrettin Öztürk, ”Aileler çocuklarına Kur’an’dan isim koymak isterken ismin anlamına çok dikkat etmeliler. Mesela Sanem ismi çocuğa verilmemeli, Sanem, put demektir. Aleyna sıkça duyduğumuz bir isim ama anlamı üstümüze bela, sıkıntı demektir” dedi.

Yrd. Doç. Dr. Öztürk, çocuğa isim vermenin kültürel, sosyal ve dini açıdan önemli bir konu olduğuna işaret etti.

Pek çok ailenin Kur’an-ı Kerim’de geçen isimleri çocuklarına vermek istediklerini söyleyen Öztürk, Kur’an’da geçen her kelimenin ise isim olarak konulamayacağını hatırlattı.

Günümüzde yaygın olan ve Kur’an’da geçtiği için konulan çok sayıda ismin anlamının yanlış olarak bilindiğini, gerçek anlamlarının ise isim olarak verilemeyeceğini ifade eden Öztürk, çocuklarına Kur’an’dan isim koymak isteyen aileleri seçici davranmaları konusunda uyardı.

Anlamları bilinmeden isim veriliyor
Kuran’dan isim konulurken seçilen kelimenin gerçek anlamının öğrenilmesi için uzman kişilere danışılmasını tavsiye eden Öztürk, isim kitaplarında veya internette geçen adların anlamlarının da irdelenmesini istedi.

Öztürk, şöyle devam etti:
”Aileler çocuklarına Kuran’dan isim koymak isterken ismin anlamına çok dikkat etmeliler. Mesela

Sanem ismi çocuğa verilmemelidir, çünkü Sanem, ‘put’ demektir,

Samet ismi, ‘hiç kimseye muhtaç olmayan’ demektir. Bu sadece Allah’a mahsus bir durumdur, dolayısıyle isim olarak kullanılamaz.

Aleyna sıkça duyduğumuz bir isim ama anlamı ‘üstümüze bela, sıkıntı aksın’ demektir.

Kezban ismi Kur’an’da geçiyor diye veriliyor. Oysa Kezban ‘yalancı’ demektir. Çocuğa bu ismi koyarsanız, ‘yalancı, yalancı’ diye çağırmak zorunda kalırsınız.

Ayrıca;

Resul, Nebi, Cebrail,Azrail, Mikail, İsrafil isimlerin konulması dinen hoş değildir.

Bekir, ‘deve yavrusu’ demektir.Bu isim belki Hz.Ebubekir’den dolayı konuyor ama; aslında Hz. Ebubekir’in esas ismi Abdullah’tır,

Ebubekir ise lakabıdır.

Asiye ‘isyan’ eden anlamına gelir.

Gülsüm ‘gariban, zavallı, kimsesiz” anlamındadır.

Julide Farsça’da ‘dağınık,perişan’ demektir.

İrem ise ‘Cennet bahçesi’ olarak bilinir ama aslinda ‘Allah’ın gazabına uğrayan sahte cennet’ tir.

Bade ismi ‘içki’ demektir.

Hannas ismi ‘şeytanın’ ismidir.

Alara, Rosa, İleyda bunlar İslam isimleri değil ‘gayrimüslim’ isimleridir.

Rumeysa ‘gözü çapaklı kadın’ demektir.

Hüreyre, ‘kedicik’ demektir.

Kayra eski Türk mitolojisinde ‘tanrı’ demektir, Allah’tan başka ilah olmaz. Çocuğa tanrı ismi konulmamalıdır.

Melis, Yunan mitolojisinde ‘tanrıça’ demektir, şişman ve tembel anlamlarına da gelir.

Ecrin ‘ücret’ anlamına gelir. Bir insan ücret olamaz.

Mekruh isimler

Dinen mekruh sayılan isimler de olduğunu vurgulayan Öztürk, sözlerini şöyle sürdürdü:
”Resul, Nebi, Cebrail, Azrail, Mikail, İsrafil isimleri konulmamalı, hoş değil. Samet ismi, hiç kimseye muhtaç olmayan demektir. Bu sadece Allah’a mahsus bir durumdur, isim olarak kullanılamaz. Gülsüm gariban, zavallı kimsesiz anlamındadır. Julide Farsça’da dağınık, perişan demektir. Cennet bahçesi olarak bilinen İrem ise Allah’ın gazabına uğrayan sahte cennettir. Bade ismi içki demektir. Hannas ismi şeytanın ismi. Alara, Rosa, İleyda bunlar İslam isimleri değil gayrimüslim isimleridir ve çocuklara konulmamalıdır. Anlamı kötü olan, anlamsız şeyler de çocuklara isim olarak konulmamalıdır.”

”İsim her dilden olabilir”
Yrd. Doç. Dr. Öztürk, ”İsim her dilden olabilir. Yeter ki anlamı güzel olsun, yaşadığı toplum ve kültüre yabancı olmasın” dedi.
Barış, Mert, Özgür, Sevgi gibi isimlerin kullanılabileceğini, aynı şekilde Kerim, Macit, Zeynep, Hasan, Abdullah, Kevser, Abdurrahman gibi isimlerin çocuklara verilmesinde bir sakınca olmadığını aktaran Öztürk, isimlerde Allah’a kulluğun ifade edilmesi gerektiğini vurgulayarak, İslam büyüklerinden hatıra kalan isimlerin kullanılabileceğini, halk arasında yaygın olan Fatma, Ayşe, Ahmet, Mehmet, Muhammet, Mustafa, Zeynep gibi isimlerin de benimsendiğini söyledi.

İSİM KARAKTERİ ETKİLİYOR
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatr Prof. Dr. Nevzat Tarhan da isim seçiminin önemine ve isimlerin karaktere olan etkilerine dikkat çekerek aileleri bu konuda uyarıyor: “Kişi, isminin ifade ettiği anlamı rol model olarak alabiliyor. Seçilen isimler kişinin karakter yapısı üzerinde etkili. Gerek aile gerekse çevre, ismin anlamı paralelinde kişiye davranırsa o anlam kişiyle özdeşleşir hale geliyor.”

İsmin, kişide tanımlamaya ve zihinsel kurguya neden olduğunu söyleyen Tarhan, zamanla kişinin ismiyle özdeşleşir davranışlarda bulunabileceğine dikkat çekiyor. Tarhan’a göre kişilerin, ismine uygun davranmak konusunda kendini şartlandırması ve isminin ifade ettiği anlamı ya da kişiyi rol alması mümkün. Bu nedenle anne ve babaların çocuğa isim koyarken bu etkiyi de göz önünde bulundurmaları gerekiyor. Mesela Vural, Savaş, Volkan, Alev gibi isimlerin kişilerde anlamlarına ilişkin etki yaptığının altını çizen Nevzat Tarhan, aile ve çevredekilerin kişilere isimlerinin anlamına paralel davranışlarda bulunması halinde o kişilerde saldırganlık, agresiflik, heyecanlılık gibi tepkilerin gelişebileceğini söylüyor. “Mesela Muhammed ismi Osmanlı zamanında, yakın dönemde çok kullanılmadı. Kişi o isme uygun davranamazsa saygısızlık etmiş olur düşüncesiyle Mehmet ismi tercih edildi.” diyen Tarhan, kişinin taşıdığı isme uygun davranamazsa o isme karşı tepki geliştirebileceğine de dikkat çekiyor.

SEÇİMDE HASSAS OLMAK…

Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Erkal, özellikle çocuğa Muhammed ismini vermeyi düşünen anne-babaları hassas davranmaları gerektiği yönünde uyarıyor. Muhammed ismini taşıyan çocuğa ismiyle birlikte kötü söz söylememek, ismini kullanarak azarlamamak gerektiğini hatırlatan Erkal, bu isme herhangi bir saygısızlıktan kaçınmak için Muhammed yerine Mehmet, Mahmut ya da Ahmet gibi isimlerin seçilmesinin daha doğru olduğu görüşünde.

Aynı şekilde çocuğa verilecek isim, Allah’ın isimleri arasından seçilecekse de bu ismin tek başına kullanılmaması ve yanına mutlaka başka bir isim eklenmesi tavsiye ediliyor. Özellikle Allah’a mahsus bir özelliği ifade eden isim ve sıfatları isim olarak koymak caiz kabul edilmiyor. Halık, Samed, Bâki, Ezel, Rezzak gibi isim ve sıfatların, kullanılacaksa bile başına ‘Abd’ eklenerek yani kulluk sıfatı getirilerek kullanılması daha doğru sayılıyor.